Maqolani tarjima qilgan: @praec
Backyard ultra – Gari Kantrell tomonidan asos solingan super marafonlardan biri. Ishtirokchilar bir soatdan kamroq vaqt ichida 6706 metr (4,167 milya) yugurishlari kerak. Songi krug tugashi bilan, bir soatdan oxirigacha qolgan vaqt o’z xohishingizga ko’ra, shu jumladan ovqatlanish, tabiiy ehtiyojlarni qondirish va/yoki dam olish uchun ishlatilishi mumkin. Ushbu maqsadlar uchun boshqa vaqt berilmaydi. To’liq kruglarning eng ko’p sonini yugurgan kishi g’alaba qozonadi.
Tarix
Ism tasodifan tanlanmagan. “Backyard ” ingliz tilida” orqa hovli” degan ma’noni anglatadi.
Tennessi shtatidagi ferma hovlisida Lazarus Lake 2012 yilda birinchi marta do’stona poyga o’tkazdi, unda ishtirokchilar natijalari biz bilgan km ga emas, balki “hovlilar” yoki doiralarga hisoblandi.
Asoschini so’zlariga binoan:
«Ushbu poyga butunlay boshqacha mentalitetni talab qiladi, chunki bu erda siz shunchaki hammadan qochib qutula olmaysiz. Ammo ko’p jihatdan bu juda mashhur bo’lib bormoqda, chunki bu erda jarayonning o’zi, ishtirok etishning o’zi juda muhimdir.
Tez bo’lishingiz shart emas. G’alaba qozonish uchun maqsad qo’yish shart emas, ko’pchilik o’zlarini sinab ko’rishni xohlashadi. Odamlar o’zlari qanchalik uzoqqa yugurishlari, shuningdek, boshqalarning qanday ketayotganini kuzatishlari mumkinligi bilan qiziqishadi. Raqobatlashadiganlar uchun bu haqiqiy aql o’yinlari. Bu psixologik jihatdan juda qiyin, chunki qachon hammasi tugashini bilmayapsiz».
Mashhurlik har yili kuchayib bordi va uzoq vaqtdan beri Amerikadan tashqariga chiqdi. Bugungi kunda Backyard Ultra Ligasi mavjud bo’lib, unda turli mamlakatlardan musobaqalar tashkilotchilari o’ziga xos “akkreditatsiya“dan o’tadilar. Liga ro’yxatiga kiritilgan poyga g’oliblari Tennesi shtatidagi Big dog’s Backyard Ultra-da qatnashish huquqini beradigan “oltin chipta” ni olishadi.
Endi u erda jahon chempionati bo’lib o’tmoqda, u erda dunyoning turli mamlakatlaridan sportchilar kelib, yo’q qilish poygasida eng kuchlilarini aniqlaydilar.
Masofaning uzunligi tasodifan tanlanmagan
Orqa hovlida masofani uzunligi nima uchun 4,16 milya yoki 6,7 km ekanligi g’alati tuyulishi mumkin. Aslida, Kantrell yuguruvchi bir kun ichida aniq 100 mil yurishi kerak, deb qaror qildi va har bir aylana uchun aniq bir soat ajratilganligi sababli, har bir tsikl uchun 100/24 = 4,16 milya chiqadi.
G’alaba uchun mukofot ilgari harbiy nishon edi. Endi bu oltin tanga. Va agar omadingiz bo’lsa, Garidan quchoqlar.
Lazarus Lake haqida
Lazarus Lake-amerikalik Gari Kantrellning taxallusi. U Lazarus ko’li nomidan kelib chiqqan. Kantrellga bu nom shunchalik yoqdiki, u unga Leyk nomini qo’shib, elektron pochta qayd yozuvini yaratishda foydalangan. Vaqt o’tishi bilan odamlar unga o’rganib qolishdi va ko’pchilik bu uning haqiqiy ismi deb o’ylashadi.
Kantrell yoki Leyk g’ayrioddiy ultramarafonlar tarixidagi haqiqiy afsonadir. Trail Runner jurnali uni “yovuz daho“, “Og’riqni Leonardo da Vinchisi” va “sadomazoxistik hunarmandchilikning ustasi” deb atagan”.
1986 yilda Barkley Leyk marafoni dunyodagi qiyin chidamlilik sinovlaridan biridir. Yuguruvchilar 60 soat ichida har biri 20-26 milya bo’lgan 5 bosqichni bosib o’tishlari kerak. Har bir bosqich uchun 12 soat ajratiladi.
Tashqi tomondan ta’sirchan vaqt zaxirasiga qaramay, marshrutning murakkabligi tufayli faqat bir nechtasi tugatuvchiga aylanadi. Trek har yili o’zgaradi va murakkablashadi. U Tennessi shtatining Vartburg shahridagi Frozen Head State Park hududidagi Cumberland tog’larida bo’lib o’tadi.
Uzoq muddatli ko’tarilishlar, markirovka va ovqatlanish joylarining etishmasligi, ko’ngillilar, GPS-dan foydalanishni taqiqlash. Faqat qog’oz karta va kompas.
Vazifa-9 dan 11 gacha nazorat punktlaridan o’tish, bu erda siz yashirin kitoblarni topishingiz va boshlang’ich raqamingiz bilan sahifani yirtib tashlashingiz kerak.
2023 yilgi musobaqa yakuniga ko’ra, beshta davra bilan to’liq yugurish 17 yuguruvchi tomonidan 21 marta o’tkazildi. Bundan tashqari, Lazarusning o’zi ulardan biriga kira olmadi. Ammo sinab ko’rdi.
2018 yilda Leyk Shimoliy Amerikadan 126 kun ichida 3000 milya (4800 km) masofani bosib o’tdi. O’sha paytda u 70 yoshda edi.
Leyk quyidagi musobaqalarni boshqaradi:
- Barkley
- Barkley Fall Classic
- Strolling Jim 40
- Vol State 500k
- Heart of the South Mystery Run (“Janubning yuragi” sirli yugurishi)
- Big Dog՝s Backyard Ultra.
Shuningdek, u 20 — yilda pandemiya paytida bo’lib o’tgan Tennessi shtati bo’ylab virtual Race across Tennessee poygasini yaratdi. Va CRAW (circumpolar Race Around The World) — dunyo bo’ylab poyga.
Bundan tashqari, Lazarus javobgarligiga kiradi:
- Race for the Ages
- Bloody 11W
- Bitter End
- Nick Marshall 24-Hour track race
- Two-Bit Marathon
- Shag’al yo’llarda 123 milya yugurish.
Lazarusdan nega bunday aql bovar qilmaydigan darajada qiyin poygalarni yaratganini so’rashganda, u shunday javob berdi: “Ular qiyin emas, ular qiziqarli. Men o’zimga yoqadigan narsalarni yaratdim”.
Qoidalar
Bir qarashda, bunday qoidalar mavjud emasdek tuyulishi mumkin. O’zingizni aylana bo’ylab yuguring va vaqt chegarasi haqida unutmang.
Biroq, bunday emas. Bir qator shartlar mavjud bo’lib, ularga rioya qilish sizni nafaqaga chiqishga qaror qilishdan oldin DNF maqomiga ega bo’lmaslikka yordam beradi.
1. Muayyan uzunlikdagi trek
Har doim 6,7056 km (4,167 milya) uzunlikdagi bir xil aylana (halqa) bo’ylab yugurishga tayyorlaning.
Shuning uchun, boshlash va tugatish bir joyda. Trassa relyefiga qo’yiladigan talablar belgilanmaganligi sababli tashkilotchilar to’liq harakat erkinligiga ega. Ular asfaltni ham, tuproqni ham, balandlikdagi farqlar bilan va balandliksiz yoki aralash relefli yo’lni tanlashlari mumkin.
2. Boshlanish joyi
Boshlang’ich zonani tashkil etish yoki uni “boshlang’ich Paddok” deb ham atashadi, shuningdek tashkilotchilarning ixtiyorida. Asosiysi, boshlang’ich darvoza bor va boshlang’ich koridor barcha poyga ishtirokchilari va hakamlarni o’z ichiga oladi.
3. Vaqt
Sizga aylanani engish uchun aniq bir soat vaqt beriladi. Agar siz cheklovni bajarmagan bo’lsangiz, unda siz musobaqadan chiqib ketasiz. Shuning uchun Backyard’ning ikkinchi nomi — “chiqib ketishli poygasi”.
4. Boshlash
Har bir doira avvalgisidan roppa-rosa 1 soat o’tgach boshlanadi. Va bu haqda unutmasligingiz yoki uxlamasligingiz uchun, siz signal vositalaridan (masalan, qo’ng’iroq, sirena) foydalanib, boshlashdan 3, 2 va 1 daqiqa oldin oldindan ogohlantirilasiz. Agar siz hamma bilan maxsus signal bilan boshlamagan bo’lsangiz, siz poygadan chiqib ketasiz.
5. Trassadan o’tish
- Siz trekni istalgan tezlikda, hatto piyoda ham bosib o’tishingiz mumkin. Asosiysi, bir soatda ulgurish. Aks holda, aylananing o’tishi sizga hisoblanmaydi.
- Doira tugashidan oldin trekni tark eta olmaysiz. Istisno faqat hojatxonaga borish uchun qilingan.
- Agar siz musobaqadan chiqib ketgan bo’lsangiz, unda siz endi yo’lda bo’lmasligingiz kerak. Va u erda qanday sabablarga ko’ra bo’lishni xohlashingiz muhim emas — shunchaki sayr qilish yoki yugurayotgan odamni qo’llab-quvvatlash.
- Ishtirokchilarni faqat boshlang’ich shaharchada qo’llab-quvvatlash mumkin. Xuddi shu narsa aylanada yordam berish uchun ham amal qiladi. Yo’lda faqat umumiy ovqatlanish va yordam punktlariga ruxsat beriladi.
- Hech qanday holatda masofadan turib sun’iy yordam vositalarini (shu jumladan trekking ustunlarini) olib kelmang. Aks holda, siz diskvalifikatsiya qilinasiz.
- Poyga tezlikni oshirmasa ham, har bir ishtirokchi o’z tezligida yuguradi. Va qoidalarga ko’ra, sekinroq yuguruvchilar tezroq yuguruvchilarni oldinga siljitishlari kerak.
6. Vaqtni saqlash
Sudyalardan davralarni saqlash talab qilinmaydi. Asosiysi, ishtirokchilar cheklovga mos keladi va o’z vaqtida startga chiqadi. Har bir sportchining o’tgan davralari soni yakuniy protokolda ko’rsatilgan.
7. Doiralar soni cheklanmagan
Poyga yakunlanadigan nuqta yoki tugatish tasmasi yo’q. Tugatish ishtirokchilarning chidamliligi bilan belgilanadi. Musobaqada kamida ikkita ishtirokchi qolsa, poyga davom etadi.
Qanday yugurish kerak: Ultramarafonchi Mikael Antonssonning maslahatlari
Mikael Antonsson o’z yurtida bir necha bor yugurishlarda qatnashgan. Musobaqalardan birida u 34 aylanmani bosib o’tdi. Musobaqalarni tahlil qilgandan so’ng, Mikael ushbu formatda sinab ko’rishga qaror qilganlar uchun maslahatlarning batafsil ro’yxatini tuzdi.
“Ultra” psixologiya haqida. Ertami-kechmi miya tanani tom ma’noda va majoziy ma’noda qutqara boshlaydi. Kundalik hayotda o’zingizni oddiy deb eslang. Albatta, siz bir kun kelib shunchalik charchaganligizdan, idishlarni yuvish, dush qabul qilish yoki oddiy narsa qilish uchun kuch yo’q edi va siz uni ertangi kunga qoldirdingiz. Miya hozir buni qilmaslikka ishontirdi. Siz o’zingiz bilan muloqot qildingiz va “sog’lom fikr”ga bo’ysundingiz. Bu erda ham xuddi shunday. Bosh sizni doimiy ravishda sekinlashtira boshlaydi va yangi predloglar va sabablarni o’ylab topadi. Quyida biz 2 ta mashhur bahonani e’lon qilmoqchimiz:
1. Bu zerikarli.
Ha, kurashni davom ettirish uchun kuchlar to’la, men bu erda yana bir necha kun aylanib yurgan bo’lardim, lekin zerikarli. Faqat miya kimdir stadionda bir kun yugurayotganini, kimdir yugurish yo’lakchasida yoki velosiped stantsiyasida soatlab aylanayotganini, boshqasi esa 25 m hovuzda bir soat suzayotganini unutadi. va zerikarli emas. Hammasi motivatsiya bilan bog’liq va u Markaziy asab tizimining charchashi yoki ochlik bilan yo’qoladi yoki xiralashadi. Tajribadan ishonch bilan aytishimiz mumkinki, bu “zerikarli” silliq marafonda va go’zal tog’larda paydo bo’lishi mumkin.
Maslahat: faqat fikrlarni almashtiring. Ba’zan buni qilish qiyin. Musiqa yoki qandaydir oddiy maqsad yoki o’yin yordam berishi mumkin. Masalan,”men doira bitiraman va issiq choy ichaman”. Tabletkalarda kofein va shirinliklardan biror narsa bo’lishi tavsiya etiladi. Yeguvlik shirin bo’lishi shart emas. Asosiysi, keyin nafas chiqarasiz va “hayot yaxshilandi”deb aytasiz.
2. Men charchadim / oyoq og’riyapti / uxlashni xohlayman / sovuq / issiq
Hatto ta’riflaydigan hech narsa yo’q va ro’yxat cheksizdir. Ultra-dagi miya har qanday signalni ushlaydi va siz bilan aqlni qabul qilish va o’zingizga zarar bermaslik vaqti kelganligi haqida suhbatni boshlaydi. Ushbu nuqtada qiziqarli narsa shundaki, fikrlar echim izlashda ishlamaydi. Siz kasallikni qanday tuzatish mumkinligi haqida o’ylashni boshlamaysiz, faqat poygani to’xtatish uchun sabablar ro’yxatini to’ldirasiz. Agar siz bir necha kundan keyin voqeani tahlil qilsangiz, albatta nima qilish mumkinligini bilib olamiz. Masalan, tuz tabletkasini iste’mol qiling, issiq iching, boshning orqa qismini sovutib oling va hokazo.
Maslahat: o’zingizga savol bering: “buni qanday tuzatish yoki hal qilish mumkin?”Keyin 1 yoki 2 ta echimni sinab ko’ring. Bu yordam beradi!
3. Tinchlaning va haydamang
Doiralar orasida ko’proq dam olish uchun tezda yugurishning hojati yo’q. Juda uzoq dam olish sizni tinchlantiradi. 10 daqiqa — energiyani to’ldirish, hojatxonaga tashrif buyurish, gazak iste’mol qilish, kiyimni almashtirish va h.k. buning uchun aylanani 48 daqiqada bosib o’tib, 7 daqiqa/km tezlikda yugurish kifoya.
Boshidan sekin harakatlanishning katta plyusi
Qanchalik tez harakat qilsangiz, shuncha ko’p uglevodlarni isrof qilasiz. Puls zonalarini bilib, siz yog’larni maksimal darajada ishlatish bilan harakat qilishingiz mumkin. Bu sizga oziq-ovqat iste’mol qilish va undan etarli miqdorda energiya olish imkonini beradi. Aks holda, tanani doimiy ravishda tez energiya bilan ta’minlash kerak bo’ladi va ishlab chiqarilgan zaxiralar aylanadan aylanaga eriydi. Natijada, agar siz boshida o’zingizni sekinroq yurishga majbur qila olmasangiz, endi siz o’zingiz xohlagan tempni ushlab turolmaysiz.
4. Tepaliklarda yuring
Yugurishni qiyin va tepalikli joylarda yurish bilan almashtirish bilan siz vaqtni biroz yo’qotasiz, ammo siz hali ham foydali bo’lgan energiyani tejaysiz. Ba’zan, marafon paytida qadam tashlash mantiqan. Shu tarzda siz bir necha qo’shimcha soniyalarni sarflashingiz mumkin, ammo bu energiyani tejaydi.
5. Har bir doiradan keyin ozgina ovqatlaning
Tana uchun doimiy ovqatlanish bilan kurashish osonroq. Ritmingizni tanlang. Ba’zilar uchun harakatda ovqatlanish osonroq, shuning uchun ular “yo’lakka”biror narsa olib kelishadi.
6. Pit-stopni rejalashtiring
Yugurish paytida sizga qulay bo’lishi kerak. Shuning uchun, pauzalar paytida bunga qanday erishishingizni oldindan hal qiling. Masalan, futbolkalarni, paypoqlarni yoki krossovkalarni almashtiring, hojatxonaga tashrif buyuring, mazollarga qarshi uchun maxsus kremlardan foydalaning, uxlash uchun tanaffus qiling yoki shunchaki yotishga qaror qiling.
Shuningdek, dam olishni tashkil qilishni unutmang. Ko’p odamlar qulay stulni olishadi, unda siz doiralar orasida o’tirishingiz mumkin — bu yaxshi emas
7. Boshqa yuguruvchilar bilan suhbatlashing
Muloqot-charchoqni ketkazish va yugurish paytida begona narsalarga e’tibor berishning ajoyib usuli. Va siz aylanani qanday tugatganingizni sezmaysiz. Bundan tashqari, bu tanishlar orttirishning ajoyib usuli.
8. Tugatishni bashorat qilmang
Agar siz, masalan, poyga oldidan 5 ta davradan o’tishga umid qilsangiz, ularga erishganingizdan qoniqish his qilish va poygani muddatidan oldin tugatish oson. Biroq, aslida siz yana 3 turni engishingiz mumkin. Chegaralarni qidirishda davom eting.
9. Har doim oxirgi doiraga chiqing
Agar siz vaqtinchalik charchoqni his qilsangiz ham, bir muncha vaqt o’tgach, ehtimol bir necha doiradan keyin kuchlar ogohlantirishsiz qaytib kelishi mumkinligini unutmang. Keyinchalik siz muddatidan oldin chiqib ketganingizni aniqlagandan ko’ra, yana bir aylanaga borish har doim yaxshiroqdir, lekin aslida yana bir aylanish uchun minimal energiya etarli edi.
10. Oyoqlaringizni moylang
Siz har qanday pufakchalar va ishqalanishlarga darhol e’tibor berishingiz kerak, ular hali ham muammolarga olib kelmaguncha. Yugurishdan oldin oyoqlaringizni vazilin yoki boshqa shunga o’xshash malham bilan yog’lang, bu esa kallus yoki boshqa shikastlanish xavfini kamaytiradi.
11. Tuz qo’shing
Siz tuz va minerallarni muntazam ravishda to’ldirishingiz kerak. Har bir yoki ikki soatda tuz tabletkasini oling, sho’rvalar, tuzlangan bodring va tuz o’z ichiga olgan boshqa ovqatlarni iste’mol qiling.
12. Tishlaringizni yuving
Yo’lda 6, 8 yoki 10 soat o’tgach va doimiy ravishda oziq-ovqat mahsulotlarini, shu jumladan chipslar, kola, kofe, banan, doljinli bulochkalar va boshqalarni iste’mol qilgandan so’ng, bularning barchasi og’zingizdagi elimga o’xshaydi. Tishlaringizni cho’tkalash sizga yangi tuyg’u beradi. Va uning yordami bilan siz keyingi doira uchun energiya topasiz.
Rekordlar
Bunga ishonish qiyin, ammo rekord 68 davra — Yoxan Stinn 455.6 kilometr masofani bosib o’tdi va deyarli uch kun harakatda edi.
Stinn 2010 yilda Kristofer Makduglning “yugurish uchun tug’ilgan”kitobini o’qiganidan keyin yugurishni boshladi. Yoxanning aytishicha, u maxsus mashg’ulotlar jadvaliga ega emas va masalan, hech qachon”intervallarni” bajarmaydi.
O’zingiz bilan nima olib kelish kerak?
Boshlanish kunlarida issiq ob-havo va’da qilinadi. O’zingiz bilan ovolishi tavsiya etiladi:
- Bosh kiyim (kepka, Panama shlyapa);
- Quyosh kremi;
- Vazilin
- Yamalar
- Birinchi yordam to’plami;
- Tuz balansini to’ldirish uchun tabiiy gazlangan mineral suv;
- Tuzli tabletkalar-sudorga birinchi alomatlarida 1 dona chaynash tavsiya etiladi!
Trekking ustunlari oyoqlaringizni kuch saqlashga yordam beradi. Agar siz ulardan qanday foydalanishni bilmasangiz ham, o’rganishga vaqtingiz bo’ladi.
Issiq kiyimlarni oling: shimlar / taytlar, uzun bo’yli / Flip, shamolga chidamli ko’ylagi. Sezilarli darajada salqin va hatto sovuq bo’lishi mumkin, ayniqsa harakatlanmasez. Estafeta ishtirokchilari va qo’llab-quvvatlash guruhi uchun iliq narsaga ega bo’lish juda muhimdir.
Chiroq va zaxira batareyalar qorong’ida qolishni qulay qiladi. Chiroqsiz, charchoq fonida aylana bo’ylab xavfsiz yurish qiyin.
Gilam (karemat), sayyohlik stul va stol – dam olish daqiqalarini o’tkazishga yordam beradi.
Backyard Ultra Uzbekistan qayerda bo’lib otadi?
Musobaqa birinchi marta Toshkent shahridan 35 km uzoqlikda joylashgan KOSA Farm eko-fermasi atrofida o’tkaziladi.
KOSA Farm Villayat Samsarak loyihasining bir qismi bo’lib, uning maqsadi Parkent tumani Samsarak qishlog’ining sayyohlik jozibadorligini rivojlantirish va oshirishdir.
Saytda restoran, ishlab chiqarish, hayvonot bog’i va ustaxonalar mavjud. Kovorking va apart-mehmonxona qurib bitkazilmoqda.
Fermer xo’jaligi “yashil” sport g’oyasini qo’llab-quvvatlaydi va o’z faoliyatida barqaror rivojlanish tamoyillariga amal qiladi: chiqindilarni saralaydi, plastmassadan oshib ketadi, qayta ishlash va materiallarni upcyclingdan foydalanadi.
Rasmiy guruhlar:
Instagram: @backyardultrauz
Telegram: @backyardultra_uz
