Triatlon nima? (tajribali triatletlar, ushbu bo‘limni o‘tkazib yuboring)
Triatlon yoki uni ba’zan uchsport deb ham atashadi — bu bir nechta sport turlarini o‘z ichiga olgan musobaqa bo‘lib, unda uch bosqich ketma-ket va uzluksiz bajariladi: suzish, velosport va yugurish. Triatlonning turli murakkab modifikatsiyalari mavjud, lekin biz an’anaviy kombinatsiyani ko‘rib chiqamiz. Triatlon nima ekanligini va u ko‘pchilikka qanchalik qo‘l yetmasdek tuyulishini tushuntiramiz.
Triatlon faqat chidamli sportchilar uchunmi?
Yo‘q! Har qanday sog‘lom inson o‘ta oladigan qisqa triatlon masofalari bor. Agar siz suzishni bilmasangiz, oxirgi marta maktab stadionida 8-sinfda yugurgan bo‘lsangiz va velosiped sizda qo‘rquv va tushunmovchilik uyg‘otsa — murabbiy nazorati ostida muvozanatli tayyorgarlik bilan albatta muvaffaqiyatga erishasiz.
Super sprint — nisbatan kam uchraydi, masalan, Titan startlari seriyasida. Bu 300 m suzish, 8 km velosport va 2 km yugurish — eng qisqa, dinamik va ko‘zni quvontiradigan masofa, triatlonda yangi boshlovchilar uchun juda mos, chunki uni yakunlash vaqti bir soatdan oshmaydi va yuklama deyarli har qanday havaskorga mos keladi.
Sprint — 750 m suzish, 20 km velosport va 5 km yugurish. Bu klassik masofa bo‘lib, ko‘pchilik havaskorlar o‘z yo‘lini aynan shundan boshlaydi. Birinchi sprintni yakunlash taxminiy vaqti — 1 soat 45 daqiqadan 2 soat 15 daqiqagacha, bu musobaqa rel’yefi va yangi triatlet darajasiga bog‘liq.
Olimpiya masofasi — 1500 m suzish, 40 km velosport va 10 km yugurish. Suzishni bilmaydigan havaskorlar uchun eng murakkab bo‘lishi mumkin, lekin uzoq davom etishi tufayli ko‘pchilik uchun eng mashhur va orzu qilingan tur — uzun triatlon haqida tasavvur beradi.
Uzun triatlon faqat Ironmanmi?
Faqat emas. Masalan, Rossiyadagi havaskor startlar tashkilotchisi Ironstar noyob formatdagi 1/8 va 1/4 temir masofalarini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli o‘tkazmoqda. Asosiy farq — suzish masofasining to‘g‘ri proporsiyasi (1/8 uchun 500 m, 1/4 uchun 1000 m) va biroz cho‘zilgan velosport bosqichi, bu esa yanada dinamiklik qo‘shadi.
Yarim temir masofa yoki HalfIronman — 1,9 km suzish, 90 km velosport va 21,1 km yugurish. Havaskor uchun yaxshi natija «yarim masofani 6 soat ichida bajarish» hisoblanadi.
Temir masofa bu Ironman — ko‘plab sportchilar orzusi va maqsadi. 4 km suzish, 180 km velosport va 42,2 km yugurish — bu aqldan ozgandek tuyuladi, lekin birinchi yarimingizni bajarguningizcha. Triatlon shunday ishlaydi: 1/8 ni bajarganingizda, 1/4 ni qanday yengishni tushunasiz, keyin «yarim» masofa yengildek ko‘rinadi va shunday qilib, tayyorgarlik va chidamlilik oshgani sari triatlonning asosiy masofasiga yetib kelasiz.
Agar ob-havo imkon bermasa?
Indoor-triatlon. Bu yopiq joyda o‘tkaziladigan triatlon. Masofa tashkilotchiga bog‘liq, lekin ko‘pincha bosqichlarni bajarish vaqti bilan belgilanadi, tranzit zonasi xavfsizlik sababli umumiy vaqt hisobiga kirmaydi. Masalan, sizga suzish uchun 10 daqiqa, so‘ngra velotrenajyor uchun 30 daqiqa, keyin yugurish uchun 20 daqiqa beriladi — qancha kilometr bosib o‘tsangiz, natija shunday yoziladi. Indoor-triatlon quruq ta’rifda biroz kompromissga o‘xshaydi, lekin bir marta rivojlantiruvchi mashg‘ulot sifatida sinab ko‘rgan ko‘plab triatletlar mavsum oralig‘ida indoor mashg‘ulotlarga o‘tkazishadi.
Qishki triatlon alohida o‘rinda turadi — suzish o‘rniga chang‘i poygasi, velosport bosqichi maxsus velosipedda qorli yo‘lda, yugurish esa klassik kros.
Qattiqroq narsani xohlaysizmi?
Ekstremal triatlonlar — bu klassik temir masofalar ekstremal sharoitlarda: masalan, tun yarimida start, muzdek suvda to‘lqinlar bilan yoki qorong‘ulikda suzish, ekstremal balandlikka ko‘tarilish, o‘zgaruvchan ob-havo sharoitlari va tog‘ yo‘llarida yugurish. Bunday musobaqalarni odatda yuqori tayyorgarlik darajasiga ega sportchilar, yordam va qo‘riqlash mashinasi bilan o‘tkazadilar.
Ultratriatlon — temir masofadan uzun barcha masofalar. Odatda ultratriatlon bir necha kun davom etadi. Masalan, besh kun ketma-ket beshta temir masofa. Yoki o‘n kun! Bizning kanalda Vladimir Voloshin Ironmanni o‘n kun ketma-ket qanday bajargani va birinchi o‘rinni qo‘lga kiritgani haqida video bor — bu haqiqatan ham hayratlanarli.
Cross-country triatlon — asosiy farqi velosport bosqichining yo‘li bo‘lib, u tog‘ velosipedi (mountainbike) va tog‘ yo‘llarida yugurishni talab qiladi. Boshqa sharoitlarda ham cross-country triatlon ko‘proq tayyorgarlikni talab qiladi va yakuniy vaqt ancha uzoqroq bo‘ladi.
Masofa va formatlar ko‘p, siz o‘zingizga qulay va yoqqanini tanlashingiz mumkin. Triatlon masofasini yakunlash umumiy vaqti ko‘p jihatdan tashqi sharoitlarga bog‘liq, shuning uchun biz shogirdlarimizga chiroyli raqamlarga erishishga intilmaslikni maslahat beramiz. Orqadan esayotgan shamol, oqim bo‘ylab suzish, tekis yo‘l, qisqartirilgan masofa — bularning barchasi natija vaqtini sezilarli o‘zgartirishi mumkin.
Havaskorlar uchun triatlon mashg‘ulotlarining yagona maqsadi — zavq olish va yaxshi holatda bo‘lishdir.
