Taytslar — bu nima

Ko‘pchilik sport sohasi bilan yaqindan tanish bo‘lmaganlar oyoqlarga yopishib turadigan tor shimlarning barchasini oddiygina “losina” deb ataydi. Odatda bunday kiyimlar bir toifaga — losinalar, leginslar va taytslar — birlashtiriladi. Bu ajablanarli emas: ularning farqlari haqiqatan ham juda kichik — ular asosan fason detallarida va material xususiyatlarida yotadi. “Losina” va “legins” atamalari ko‘pchilikka anchadan beri tanish bo‘lsa-da, “tayts” so‘zi savollar tug‘diradi va ko‘pincha birinchi marta eshitiladi.

Xo‘sh, taytslar nima, ularni kim ishlatadi va ular umuman nima uchun kerak? Keling, aniqlashtirib olaylik.

Erkaklar va ayollar taytslari qanday ko‘rinadi?

Dastlab qaraganda, erkaklar va ayollar taytslarini ajratish oson emas: asosiy farqlar faqat o‘tirish shaklida, ya’ni anatomiya hisobga olingan tarzda namoyon bo‘ladi. Bu sport shimlari tanaga shu qadar yopishadi-ki, oyoq shakli bilan bir butun bo‘lib ketadi, har bir chiziqni ta’kidlab turadi. Bu mantiqan to‘g‘ri: “tights” so‘zi ingliz tilidan “kolgotki” deb tarjima qilinadi. Ammo ulardan farqli o‘laroq, taytslarda paypoq qismi bo‘lmaydi. Aynan mana shu tuzilishi tufayli ular maksimal aerodinamikani ta’minlaydi.

Ayollar taytslari ham deyarli bezakli elementlarsiz bo‘ladi: ularda yorqin rasmlar, murakkab naqshlar yoki jozibali dizaynlarni uchratmaysiz. Ammo bu ishlab chiqaruvchilar tashqi ko‘rinishga e’tibor bermaydi degani emas. Aksincha — hammasi sport funksionalligini hisobga olib yaratilgan: harakatga halal beruvchi yoki chalg‘ituvchi tafsilotlar minimal darajada. Taytslar — bu maxsus sport jihozi, kundalik kiyim emas.

Tafsilotli tahlil

Asosiy farq shundaki, bu sport uchun mo‘ljallangan maxsus jihoz bo‘lib, kundalik kiyish uchun mos emas. Ular faqat sintetik materiallardan, ko‘pincha poliesterdan tayyorlanadi. Leginslardan ajratish qiyin emas: taytslar tarkibida siquvchi (kompression) elementlar bo‘ladi, bu atletlar uchun zarur, biroq shunchaki yopishadigan shim izlayotganlar uchun kerak emas. Ushbu elementlar mushaklarni qo‘shimcha ushlab turishni ta’minlaydi. Bu, shuningdek, taytslarning losinalardan nimasi bilan farq qilishini tushunishga yordam beradi.

Kompressiya tananing qattiq yuzada yugurish vaqtida ortiqcha tebranishlarini kamaytirish va cho‘zilish kabi mayda jarohatlarning oldini olish uchun ishlatiladi. Boldir va sonlarni qo‘llab-quvvatlash mashqlar vaqtida foydalidir. Ammo bunday kiyimni mashqdan tashqari doimiy kiyish aks ta’sirga olib kelishi mumkin: mushaklar yuklamaga mustaqil bardosh berish qobiliyatini asta-sekin yo‘qotadi.

Bundan tashqari, taytslarning yana bir o‘ziga xos xususiyati bor — cho‘ntaklar. Odatda bittasi bel orqa qismida joylashadi, ba’zilarida esa yana 1 yoki 2 qo‘shilishi mumkin. Biroq musobaqalar uchun mo‘ljallangan variantlarda bunday elementlar butunlay bo‘lmaydi.

Kimlar kompression sport shimlarini kiyadi

Bunday shimlar dastlab faqat yugurish uchun ishlab chiqilgan edi. Biroq vaqt o‘tishi bilan ularni nafaqat yuguruvchilar, balki fitnes ixlosmandlari, jang san’ati bilan shug‘ullanuvchilar hamda nisbatan yangi yo‘nalish — krossfit bilan shug‘ullanuvchilar ham faol qo‘llay boshladilar. Ushbu sportchilarning barchasiga mashg‘ulotlar vaqtida mushaklarni siquvchi qo‘llab-quvvatlash zarur, shuning uchun taytslardagi maxsus joylashgan siquvchi elementlarning soni va joylashuvi turlicha bo‘lishi mumkin.

Dastlab qaraganda, yil davomida ochiq havoda shug‘ullanadiganlar uchun bunday shimlar nima uchun kerak degan savol g‘alati tuyulishi mumkin. Ammo sovuq kuz tongida yugurayotgan sportchining mukammal tanlangan kiyimiga bir qarashning o‘zi hammasini tushunishga yetarli.

Havo harorati minus 10 darajagacha bo‘lganida bunday shimlar oyoqlarni sovuqdan, suv sachrashidan va tasodifiy o’t teginishlaridan yaxshi himoya qiladi. Kuchliroq sovuqda esa bu shimlarga ustidan shortiklar qo‘shiladi. Bunday yondashuv sport zalida mashq qilishda ham qo‘llaniladi — masalan, kuch trenajyorlarida ishlaganda. Bundan tashqari, ayrim sportchilar estetik sabablarga ko‘ra ustidan shortik kiyishni afzal ko‘rishadi.

Tayts ostiga termokiyim kiyish kerakmi yoki yo‘qmi degan savol ochiq qolmoqda. Mavjud manbalarda bunday amaliyot haqida ma’lumot topilmadi. Ehtimol, kimdir bunday variantni sinab ko‘rgan, lekin o‘z tajribasini oshkor qilmagan.

Taytsni nima bilan kombinatsiya qilish kerak degan savol odatda faqat yangi boshlovchilarni yoki sport uslubini kundalik kiyimga moslashtirishga urinayotganlarni qiziqtiradi — garchi ilgari bunday yondashuv unchalik to‘g‘ri emasligi qayd etilgan bo‘lsa-da. Tajribali sportchilar esa kiyimni ob-havo sharoitiga qarab tanlaydi: salqin paytlarda taytsni tolstovka, sport kurtkasi yoki yengil kurtkalar bilan, yozda esa futbolkalar bilan uyg‘unlashtiradi.

Qanday tanlash kerak?

Nega asosiy xususiyatlar ro‘yxatini tuzishda odatda faqat bitta sport turi — yugurishga e’tibor qaratiladi? Gap shundaki, taytslar bozorda paydo bo‘lganida ular faqat yugurish yo‘lagi uchun kerak degan fikr bilan birga ommalashgan edi. Qolgan sport yo‘nalishlari esa ancha keyinroq qo‘shildi. Biroq tanlash mezonlari — bu fitnes bo‘ladimi yoki jang san’atimi — deyarli bir xil qolmoqda.

Avvalo, kompression elementlarning joylashuviga e’tibor berish kerak: ular turli zonalarda bo‘lishi mumkin. Agar bu siz uchun muhim bo‘lmasa, bunday qo‘shimchalarsiz modellarni bemalol tanlashingiz mumkin.

2-raqamli nuqta — materialni baholash lozim. Taytslar sof poliesterdan yoki unga o‘xshash boshqa sintetik tolalardan tayyorlanadi. Matoning tarkibi uning cho‘ziluvchanligi, namlikka chidamliligi va issiqlikni ushlab turish qobiliyatiga ta’sir qiladi.

3-bel qismi. Fiksatsiya elementi bo‘lmagan modellar faqat sport formasi yaxshi bo‘lganlarga mos keladi. Agar gavdangiz sportchilarnikiga to‘g‘ri kelmasa, elastik rezinka yoki bog‘lamali variantni tanlagan ma’qul — shunda o‘tirish darajasini sozlash mumkin bo‘ladi.

Kroyni tanlash bo‘yicha alohida band talab qilinmaydi: “ikkinchi teri”ga o‘xshashdan qulayroq variant hali yaratilmagan. Qanchalik yopishgan bo‘lmasin, mato elastik bo‘lib qoladi va harakatni cheklamaydi — yiqilishda yirtilmaydi, takroriy bukilishlardan so‘ng tizzada osilib qolmaydi.

Shu bilan birga, choklarga ham e’tibor qaratish zarur. Tana bilan zich aloqa qiladigan sport kiyimlarida yassi choklar ishlatiladi. Ular terini qashlamaydi va ko‘p terlaganda ham noqulaylik tug‘dirmaydi.

Mahsulotdagi o‘lchamlar standartlarga mos keladi. Biroq hamma erkaklar va ayollar bu mezonlarga to‘liq sig‘maydi, shuning uchun kiyimning o‘tirishini individual ravishda tekshirib ko‘rish kerak. Juda qattiq tortmasligi va osilib qolmasligi lozim. Agar shim sizda 90-yillardagi keng sport shimlaridek turayotgan bo‘lsa — bu tayts emas. Ba’zi o‘lcham jadvallarida bel va son aylanasining o‘rniga bo‘y va vazn ko‘rsatiladi — bu noodatiy tuyulishi mumkin, biroq bunday tizim tez-tez uchraydi. Bunda ham, vazn ko‘rsatkichi o‘zi yetarli emas: masalan, kuch sporti bilan shug‘ullanuvchilar va yuguruvchilar bir xil bo‘y va vaznga ega bo‘lishi mumkin, lekin tana tuzilmasi mutlaqo boshqacha bo‘ladi.

Taytslarni leginslardan ajratib turuvchi yana bir jihat bor. Leginslar an’anaviy tarzda to‘piqqacha bo‘ladi, lekin vaqt o‘tishi bilan tizzagacha yoki hatto shortik shaklidagi variantlar ham paydo bo‘ldi. Bunday qisqa modellarni tayts deb atash mumkinmi — bu bahsli masala, axir “tights” so‘zi ingliz tilidan “kolgotki” deb tarjima qilinadi, kolgotkalarni esa tizzadan yuqoriroq holatda tasavvur qilish qiyin. Shunga qaramay, ko‘plab ishlab chiqaruvchilar bunday qisqartirilgan versiyalarni ham aynan shu nom bilan chiqarishmoqda.

Bu shimlar qanchalik uzun bo‘lmasin, ular o‘z vazifasini birdek yaxshi bajaradi. Yozgi mavsum uchun yaxshi shamollanadigan va namlikni chiqarib yuboruvchi yengil modellar mos keladi, salqin ob-havo uchun esa zichroq matolardan foydalaniladi. Ammo harorat 10–15 darajadan past bo‘lsa, bunday shimlar tavsiya etilmaydi: mato yuzasidagi namlik bug‘lanishga ulgurmaydi va hatto jiddiy yuklama bo‘lsa ham sovituvchi effekt yuzaga keladi.

Ekspluatatsion xususiyatlar

Poliester, poliamid va shunga o‘xshash sintetik materiallar yuqori darajadagi chidamlilikka ega. Albatta, o‘tkir novdalar bilan to‘qnashuvda teshilish yoki yirtilish ehtimoli bor, lekin bunday zarar yetishi ehtimoli juda past.

Har qanday sport kiyimi ter hidi bilan tez to‘yinish xususiyatiga ega, va taytslar ham bundan mustasno emas. Yaxshi tomoni shundaki, ularni bemalol kir yuvish mashinasida yuvish mumkin — bu jarayonda mato o‘z xususiyatlarini saqlab qoladi: cho‘kmaydi, cho‘zilmaydi, rangi o‘chmaydi va shakli o‘zgarmaydi. Bir necha marta yuvilgandan keyin ham ular oldingidek yorqin va elastik bo‘lib qoladi, havo o‘tkazuvchanligi va namlikni chiqarish qobiliyati esa kamaymaydi.

Yagona muhim cheklov — yuvishda yoki ivitishda xlorli oqartiruvchi vositalarni ishlatish mumkin emas. Taytslarni issiq dazmol bilan dazmollash mumkinmi yo‘qmi esa, mahsulot yorlig‘idagi piktogrammalar orqali bilib olish mumkin.